اگر شما هم از جمله افرادی هستید که فکر میکنید خورشید در منظومهی شمسی همیشه تنها بوده است، شاید باید در این دیدگاه خود تجدید نظر کنید!
پیکربندی عجیب مواد در بخشهای بیرونی منظومهی شمسی ما، باعث شده است تا گروهی از دانشمندان به این موضوع تردید کنند که شاید خورشید در روزهای اولیهی خود یک همراه هم داشته است. به طرز جالبی، این سناریو میتواند حضور سیارهی فرضی نهم را هم، در صورت وجود، توضیح دهد.
طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۰ در نشریهی «استروفیزیکال لترز» (Astrophysical Letters) منتشر شده بود، دوقلوی فرضی خورشید ما مدتهاست که از بین رفته است، اما ردپای آن را میتوان در فراوانی بیش از حد مواد واقع در «ابر اورت» (Oort Cloud) مشاهده کرد.
ابر اورت دورترین منطقهی منظومهی شمسی است که بسیار فراتر از سیارات بیرونی و «کمربند کویپر» (Kuiper Belt) قرار دارد. بر خلاف کمربند کویپر که به شکل دونات است، ابر اورت یک پوستهی کروی عظیم و ضخیم است که کل منظومهی شمسی را در بر گرفته است.
این پوسته از حدود ۱۰۰۰ واحد نجومی (AU) از خورشید آغاز میشود، در حالی که لبهی بیرونی آن در حدود ۱۰۰,۰۰۰ واحد نجومی از خورشید فاصله دارد.
این منطقه از فضا، سرشار از میلیاردها، احتمالا تریلیونها جرم سنگی و یخی باقی مانده از دوران شکلگیری منظومهی شمسی است. بر اساس مقالهی اشاره شده، فراوانی بیش از حد موادی که فرض میشود در ابر بیرونی اورت وجود دارد، نتیجهی دورهی اولیهی خورشید به عنوان یک سامانهی دوتایی است.
پیش از این شبیهسازیهای شکلگیری منظومهی شمسی، موفق به بازتولید نسبت اجرام دیده شده در قلمروهای بیرونی ابر اورت و دیسک پراکنده، جمعیت خاصی از اجرام فرانپتونی در خارج از کمربند کویپر، نشده بودند. بدین ترتیب طبق این مقاله که توسط اخترشناسان «آوی لوب» (Avi Loeb) و «امیر سراج» (Amir Siraj) از مرکز اخترفیزیک هاروارد و اسمیتسونیان نوشته شده است، منشأ ابر بیرونی اورت یک راز حل نشده است. اما یک راه حل زیبا برای آن ارائه میدهد: خورشید دوم.
در حقیقت یک همدم ستارهای، شانس به دام انداختن اجرام باقیمانده از خوشهی تولد خورشید را افزایش میدهد. خورشید و همراهش مانند یک تور ماهیگیری عمل میکنند که اجرام را هنگام عبور از نزدیکی یکدیگر به دام میاندازد و با ضربهی گرانشی به آن، اندکی از انرژی خود را از دست میدهند.
خوشهی مورد اشاره در حقیقت خوشهای از ستارگانی است که با هم در یک ابر مولکولی یا مهدکودک ستارهای، پدید آمدهاند. خوشههای ستارهای در نهایت به دلیل بادهای ستارهای قوی یا نیروهای گرانشی جزر و مدی خود کهکشان راه شیری، پراکنده میشوند. بدین ترتیب دوقلوی فرضی خورشید به جایی بسیار دور کشیده شده است.
هرچند نظریهی رایج که منشأ ابر اورت را با بقایای شکلگیری منظومهی شمسی مرتبط میداند اما در بازتولید نسبت مشاهده شده بین جمعیت دیسک پراکندهی اجرام و ابر اورت کرویتر مشکل دارد. در حالی که مدل تازه میتواند آن را توضیح دهد. در حقیقت خورشید دوم، برای به دام انداختن مادهی اضافی، به جرمی قابل مقایسه با خورشید نیاز داشته است. یک سامانهی دوتایی با تقریبا ۱۰۰۰ واحد نجومی فاصله از هم.
این در حقیقت چیز عجیبی هم نیست و مشاهدات نشان میدهد که بسیاری از ستارههای خورشید-مانند ابتدا یک دوتایی بودهاند و سپس از هم جدا شدهاند.
ستارههای در حال عبور در خوشهی اولیه، احتمالا مسؤول جدا کردن خورشید از همدم خود بودهاند، اما پس از اینکه منظومهی شمسی جمعیت بیرونی اجرام یعنی ابر اورت و احتمالا سیارهی گریزان نهم را بگیرد.
تصور میشود که این سیاره فرضی غولپیکر، به دلیل خوشهبندی عجیب اجرام خاص کمربند کویپر در منظومهی شمسی بیرونی وجود داشته باشد. بدین ترتیب معمای شکلگیری تنها شامل ابرهای اورت نمیشود، بلکه اجرام فرا نپتونی مانند سیارهی ۹ را هم دربر میگیرد. در واقع، سیارهی نهم میتواند به معنای واقعی کلمه، یک سیارهی دیگر یا یک جمعیت کامل از سیارات کوتوله، یا حتی یک حلقهی عظیم از بقایای سیارهای باشد.
رصدخانهی در دست ساخت «ورا روبین» (Vera C. Rubin) پتانسیل اثبات یا رد وجود سیارهی نهم را دارد اما در مورد یافتن دوقلوی خورشید که مدتهاست گم شده است، وضعیت بسیار دشوارتر است چون این ستارهی گمشده اکنون میتواند در هر جایی از کهکشان راه شیری باشد.
اما در هر حال بسیار جالب خواهد بود اگر نزدیکترین خواهر و برادر خورشیدمان را پیدا کنیم.
نگارهی رویه: طرحی گرافیکی از خورشید و همدم اولیهی آن
اعتبار: M. Weiss
منبع: Gizmodo
برخورد صاعقه به هواپیما چقدر خطرناک است؟
چرا ناسا هواگردهای خودران را ایمنتر میداند؟
